Od 2017 roku na świadectwach wydawanych absolwentom gimnazjów, świadectwach dojrzałości, dyplomach ukończenia studiów i dyplomach potwierdzających kwalifikacje zawodowe widnieją cyfry rzymskie lub arabskie odpowiadające poziomowi Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK).
Co oznaczają logotypy PRK z przypisanymi im cyframi? Co mogą wyczytać z nich nauczyciele, doradcy zawodowi, uczniowie, ich rodzice, studenci i pracodawcy?
O tym i o istocie Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, którego kluczowym elementem jest PRK, opowiadają doradcy i trenerzy Instytutu Badań Edukacyjnych na seminariach regionalnych przeznaczonych dla przedstawicieli oświaty, przedsiębiorców, instytucji szkoleniowych, jednostek samorządu terytorialnego i Instytucji Otoczenia Biznesu. Pierwsze seminarium w Białymstoku odbyło się 19 września i kierowane było do sektora oświaty – doradców zawodowych i edukacyjnych, konsultantów, nauczycieli i wychowawców. Jego celem było upowszechnienie wiedzy o ZSK, opracowanie konspektów lekcji poświęconych tej tematyce, a także zachęcenie młodzieży do świadomego budowania swojej ścieżki kariery edukacyjno – zawodowejz uwzględnieniem możliwości wynikających z funkcjonowania ZSK.
Jak działa Polska Rama Kwalifikacji?
Zintegrowany System Kwalifikacji (ZSK) powstał w odpowiedzi na potrzebę sprzężenia edukacji z rynkiem pracy, a u jego podstaw leży idea uczenia się przez całe życie – mówi Ewa Frołow, trenerka Instytutu Badań Edukacyjnych. – Jednym z głównych narzędzi ZSK jest Polska Rama Kwalifikacji (PRK). Jeśli porównamy kwalifikację do książki, to rama pełni funkcję ośmiostopniowego regału, którego półki opisane są językiem efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Charakterystyki półek informują, jak złożone, odpowiedzialne i w jakim stopniu przewidywalne zadania jest w stanie wykonywać osoba posiadająca kwalifikację na danym poziomie. Chodzi zatem o to, aby każda z książek – kwalifikacji trafiła na właściwą półkę, tworząc uporządkowany zbiór. Polska Rama Kwalifikacji porządkuje kwalifikacje nadawane w systemach oświaty i szkolnictwa wyższego oraz poza nimi. Ułatwia porównywanie ich ze sobą oraz z kwalifikacjami funkcjonującymi w innych krajach europejskich.
Jakie kwalifikacje nadawane są w Polsce?
W Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji funkcjonują dwie kategorie kwalifikacji – pełne i cząstkowe, których poziom oznaczany jest w inny sposób. Cyfry rzymskie oznaczają kwalifikacje pełne, zaś cyfry arabskie – kwalifikacje cząstkowe.
Kwalifikacje pełne to takie, których nabycie jest równoznaczne z osiągnięciem określonego poziomu wykształcenia (np. świadectwo ukończenia szkoły podstawowej czy dyplom magistra). Uzyskanie tych kwalifikacji wiąże się ze zdaniem egzaminu i jest konieczne, żeby zostać dopuszczonym do następnego etapu edukacji. Aby na przykład po ukończeniu liceum kontynuować edukację formalną na studiach, należy zdać egzamin maturalny, czyli uzyskać kwalifikację pełną w postaci świadectwa dojrzałości. Wszystkie pozostałe kwalifikacje w systemie są kwalifikacjami cząstkowymi.
Kwalifikacje to bowiem nie tylko świadectwo ukończenia szkoły, czy tytuł magistra. Wiedzę i umiejętności zdobywamy także poza szkołą – w miejscu pracy, rozwijając swoje pasje lub ucząc się samodzielnie w domu. Zintegrowany System Kwalifikacji umożliwia potwierdzenie kompetencji nabytych w drodze nieformalnego uczenia się – np. w zakresie naprawy silników, czego mogliśmy nauczyć się podczas majsterkowania przy motocyklu odziedziczonym po dziadku. Przystąpienie do procesu sprawdzania efektów uczenia się będzie jednak możliwe wyłącznie wtedy, gdy kwalifikacja, którą jesteśmy zainteresowani, zostanie włączona do ZSK.
Kwalifikacje rynkowe, bo o nich mowa, to kwalifikacje wypracowane przez różne środowiska (np. organizacje społeczne, zrzeszenia lub korporacje) na podstawie zgromadzonych przez nie doświadczeń. Wyraz rynkowe oznacza w tym przypadku, że kwalifikacje te powstały i funkcjonują na „wolnym rynku” kwalifikacji. Tego rodzaju kwalifikacje są w chwili obecnej szczególnie ważne dla zrównoważenia systemu edukacji formalnej i pozaformalnej, a nade wszystko dla umożliwienia uczącym się efektywnego rozwoju zawodowego. Integracja systemu kwalifikacji w Polsce ma bowiem przysłużyć się promowaniu idei uczenia się przez całe życie.
ZSK – co na tym zyskasz?
Polska nie jest odosobniona w tworzeniu krajowego systemu kwalifikacji. Nad podobnymi rozwiązaniami pracuje ponad 140 krajów na całym świecie, m.in. Australia, Nowa Zelandia, Irlandia, Niemcy, czy Szkocja. W Wielkiej Brytanii system jest już na tyle rozpoznawalny, że w ogłoszeniach o pracę znajdziemy odniesienia do konkretnych poziomów krajowej ramy kwalifikacji – NQF. ZSK został zaprojektowany w taki sposób, aby za pośrednictwem Europejskiej Ramy Kwalifikacji, umożliwić porównanie kwalifikacji polskich do kwalifikacji funkcjonujących w innych krajach europejskich. Dzięki temu pracownikom łatwiej będzie znaleźć pracę za granicą, a pracodawcom – poświadczyć kompetencje swojej kadry i na przykład – pozyskać zagranicznego kontrahenta.
Zintegrowany System Kwalifikacji daje więc wiele możliwości i przynosi korzyści w zasadzie każdemu z nas – uczniom, którzy chcą kontynuować naukę lub odbywać praktyki zawodowe poza granicami kraju, pracownikom, którzy starają się o awans lub myślą o przekwalifikowaniu, pracodawcom chcącym zapewnić wysoki poziom kwalifikacji swoich pracowników, rekruterom – ułatwiając proces rekrutacji, działom HR, dając narzędzie do opracowania ścieżek rozwoju kariery i siatki płac w firmie, instytucjom szkoleniowym, dając możliwość walidowania i certyfikowania kwalifikacji na wysokim poziomie, a także instytucjom branżowym – umożliwiając tworzenie standardów kwalifikacji w branży oraz, uczelniom i szkołom – podnosząc ich konkurencyjność.
Instytut badań Edukacyjnych w partnerstwie z Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku do końca 2019 roku zaplanował w Białymstoku realizację 15 seminariów skierowanych do przedstawicieli różnych branż i sektorów, których celem jest przybliżenie idei ZSK.
Kontakt do doradców:
Regionalne Centrum Rozwoju Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w Białymstoku, Budynek CEN, pok. 207, ul. Złota 4, 15 – 016 Białystok
Beata Sulima, tel. 573 444 569, b.sulima@ibe.edu.pl
Anna Fiedorczuk, tel. 573 444 568, a.fiedorczuk@ibe.edu.pl
Beata Sulima
