„COVID-19 Host Genetics Initiative” – tak nazywa się pierwsza globalna inicjatywa badawcza, która ma na celu stwierdzenie predyspozycji genetycznych, odpowiadających za podatność na zachorowanie oraz przebieg COVID-19. Projekt zrzesza największe prestiżowe ośrodki naukowe, w tym m.in. FIMM, Harvard Medical School, University of Cambridge czy University of Oxford,a także cenione firmy biotechnologiczne oraz biobanki. W światowym gronie czołowych 170 jednostek badawczych z 40 krajów nie zabrakło polskiego akcentu. Największym polskim projektem w ramach programu HGI zajmą się naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku i firmy IMAGENE.ME, która jest technologicznym partnerem projektu.
Niektóre z czynników ryzyka zachorowania i ciężkiego przebiegu COVID-19, takie jak wiek czy występowanie pewnych chorób współistniejących, są już znane. Jednak do tej pory nie odkryto żadnych konkretnych predyspozycji genetycznych w podatności na zakażenie SARS-CoV-2, ciężkości przebiegu COVID-19 czy skuteczności leczenia.
Biorąc pod uwagę znaczenie takich danych, społeczność naukowa z całego świata współpracuje, by osiągnąć wspólny cel.
Międzynarodowy projekt HGI, zainicjowany przez Marka Daly’ego, dyrektora FIMM (Institute for Molecular Medicine z Finlandii) oraz Andrea Ganna, kierownika Laboratorium Genetyki Epidemiologicznej w FIMM, ma wnieśćduży wkład w światowe zasoby wiedzy na temat genetycznych uwarunkowań COVID-19. Do inicjatywy mogą dołączyć wszystkie instytucje, które prowadzą badania genomiczne w kontekście zapadalności i przebiegu COVID-19 oraz wyrażają chęć współdzielenia uzyskanych wyników badań.
W osiągnięciu ambitnego celu pomogą polscy naukowcy z dziedziny genetyki i biotechnologii z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku i firmy IMAGENE.ME, która jest technologicznym partnerem projektu. Naukowcy już maja realizują projekt badawczy, na który otrzymali grant ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Podejrzewa się, że wśród istotnych czynników ryzyka związanych z zakażeniem koronawirusem, istotną rolę może pełnić zmienność w genach HLA, kodujących ludzkie antygeny leukocytarne, odgrywające istotną rolę w zarządzaniu układem odpornościowym organizmu. Ponadto, mocnym „kandydatem” jest również gen ACE2, kodujący receptor stanowiący miejsce wnikania SARS-CoV-2 do komórek człowieka. Potrzeba jednak danych opartych o wyniki analiz genetycznych przeprowadzonych u tysięcy osób, aby móc uzyskać wiarygodne wyniki, które znajdą przełożenie na praktykę kliniczną. Dlatego cieszymy się, że będziemy uczestniczyć w projekcie, w którym przepływ wiedzy między ośrodkami będzie niemal natychmiastowy – mówi dr hab. Mirosław Kwaśniewski (na zdjęciu), jeden z liderów polskiego projektu, prezes IMAGENE.ME i kierownik Centrum Bioinformatyki i Analizy Danych Uniwersytetu Medycznegow Białymstoku.
Do zadań, jakich podjęli się naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku we współpracy z IMAGENE.ME, firmą specjalizującą się w badaniach genetycznych, biotechnologii i bioinformatyce, będzie należało sekwencjonowanie i analiza pełnych eksomówu 1200 pacjentów zakażonych SARS-CoV-2.
Właśnie rozpoczęto zbieranie pierwszych próbek, które poddane zostaną analizom.
Dzięki udziałowi w programie badawczym HGI, jako jedni z pierwszych będziemy mieli dostęp do wyników pochodzących od milionów osób z całego świata. Poznamy nie tylko genetyczne uwarunkowania do zakażenia i przebiegu COVID-19, ale również zestaw międzypopulacyjnych i etnicznych różnic determinujących zapadalność na tę chorobę, dzięki czemu identyfikacja osób o wyjątkowo niskim lub wysokim ryzyku zachorowania stanie się znacznie łatwiejsza – mówi dr Karolina Chwiałkowska, pracownik naukowy Centrum Bioinformatyki i Analizy Danych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Obecnie inicjatywa zrzesza ponad 170 projektów z całego świata. Każdego dnia przyłączają się kolejne zespoły naukowe. Pierwsze rezultaty prac polskich naukowców będą znane we wrześniu tego roku.
Dr hab. Mirosław Kwaśniewski to genetyk, biolog molekularny, bioinformatyk, kierownik Centrum Bioinformatyki i Analizy Danych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Założyciel IMAGENE.ME, firmy bioinformatycznej zajmującej się m.in. badaniami genetycznymi i medycyną spersonalizowaną. Koordynator prac grup badawczych w projektach z zakresu medycyny spersonalizowanej i genomiki wielkoskalowej, skupionych głównie wokół problemów chorób cywilizacyjnych, w szczególności nowotworów, cukrzycy typu II i chorób układu krążenia. W ramach tych projektów współpracuje z wiodącymi ośrodkami naukowymi w Polsce i na świecie. W swojej pracy wykorzystuje najnowsze metody analityczne z zakresu genomiki i biologii systemowej. Pełni rolę doradcy organizacji międzynarodowych i firm biotechnologicznych w dziedzinie nowych technologii genomiki i analizy danych biomedycznych. Laureat nagrody ministra nauki i szkolnictwa wyższego za osiągnięcia naukowe.
Z kolei dr Karolina Chwiałkowska to biotechnolog, specjalista z dziedziny epigenetyki i genomiki, pracownik naukowy w Centrum Bioinformatyki i Analizy Danych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, gdzie realizuje prace badawcze dotyczące epigenetyki nowotworów oraz chorób metabolicznych. Warsztat naukowy w zakresie wielkoskalowych analiz genomicznych szlifowała podczas stażu w Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (USA). Wykonawca oraz kierownik szeregu projektów badawczych finansowanych w ramach uznanych grantów krajowych i europejskich. Członek Amerykańskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka (ASHG).
Red. PP, fot. mat. pras.
