Polska jest jednym z nielicznych krajów, gdzie panuje swego rodzaju dualizm zawodu prawniczego. O ile zakres działalności zarówno adwokata, jak i radcy są bardzo podobne, to jednak wielu klientów zazwyczaj poszukuje tego pierwszego. Dlaczego? No właśnie. Postarajmy przyjrzeć się sprawie i wyjaśnić różnice w obu tych zawodach. Już na wstępie widać, że są one naprawdę niewielkie.
Do 1 lipca 2015 roku różnice pomiędzy zawodem adwokata i radcy prawnego były tak naprawdę tylko dwie:
- radca nie mógł występować przed sądem w sprawach karnych i karnoskarbowych, a wcześniej jeszcze w sprawach rozwodowych,
- adwokat natomiast nie mógł być zatrudniony na umowę o pracę. Jedyną dopuszczalną formą zatrudnienia była własna działalność lub jako wspólnik w kancelarii adwokackiej.
Wykonywanie zawodu adwokata reguluje ustawa „Prawo o adwokaturze”. To na jej podstawie adwokaci prowadzą działalność gospodarczą, działa samorząd adwokacki, jak również przeprowadzane są egzaminy na aplikacje adwokackie.
Zgodnie z prawem o adwokaturze zawód adwokata polega przede wszystkim na:
- Tworzeniu opinii prawnych,
- Udzielaniu wszelkich porad z zakresu prawa,
- Opracowywaniu projektów aktów prawnych,
- Reprezentowanie klienta przed sądami,
- Występowaniu przed różnymi urzędami.
Również odpowiednia ustawa reguluje zasady wykonywania zawodu radcy prawnego. W tym wypadku jest to ustawa z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 ww. ustawy wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej.
Do niedawna radca prawny nie mógł występować jako obrońca w sprawach karnych i karnoskarbowych, jak również w tych wypadkach za pomoc prawną uznawano dodatkowo działanie pozasądowe, czyli opracowywanie projektów aktów prawnych, sporządzanie opinii oraz udzielanie jakichkolwiek porad.
Na szczęście nastał wspomniany już dzień 1 lipca 2015 roku, od kiedy to radcowie prawni mogą (ale nie muszą) występować w postępowaniu karnym, także w charakterze obrońcy.
Zgodnie z brzmieniem art. 82 ustawy o radcach prawnych obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych.
Ustawa wprowadziła zmiany takie jak:
- przemodelowanie postępowania sądowego w kierunku większej kontradyktoryjności, która stwarza najlepsze warunki do wyjaśnienia prawdy materialnej i najlepiej służy poszanowaniu praw uczestników postępowania,
- zaktywizowanie stron procesowych przy jednoczesnym wzmocnieniu roli sądu jako arbitra,
- usprawnienie i przyspieszenie postępowania także dzięki nowemu ujęciu instytucji mediacji,
- ograniczenie przewlekłości postępowania odwoławczego,
- podejmowania decyzji o charakterze porządkowym i technicznym (a także mniej ważkich decyzji merytorycznych) przez referendarzy sądowych, a dzięki temu umożliwienie wykorzystania czasu sędziów w bardziej efektywny sposób,
- szerszy dostęp do pomocy prawnej dla stron na etapie postępowania sądowego,
- przyznanie radcom prawnym uprawnień w zakresie prowadzenia obrony w sprawach karnych i sprawach karno-skarbowych.
To koniec monopolu adwokatów na sprawy tego rodzaju. Jednak trzeba pamiętać, że nie zawsze radca prawny będzie mógł reprezentować swojego klienta w sprawach karnych lub karnoskarbowych. Jeśli radca będzie pozostawał w stosunku pracy z innymi podmiotami, nie będzie mógł takich spraw prowadzić. Wyłączenie to nie dotyczy pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych. Rozszerzenie wprowadzonych ustawą uprawnień procesowych dotyczy więc tylko tych radców prawnych, którzy wykonują zawód na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia), w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce radców lub adwokacko-radcowskiej.
Zrównanie praktycznie usług kancelarii radcowskiej z kancelarią adwokacką to wielki sukces zmian w prawie. Zwiększy się dostęp do usług prawniczych dla klientów i jednocześnie podniesie konkurencyjność, co może tylko pozytywnie wpłynąć na rynek porad prawnych.
Serdecznie zapraszamy do kancelarii radcy prawnego Marka M. Wynimko w Białymstoku. Świadczymy wszystkie usługi prawnicze i z przyjemnością pomożemy Państwu w ich problemach.
Artykuł partnerski
