Niedopasowanie kompetencji pracowników do potrzeb rynku pracy od wielu lat stanowi jeden z największych problemów rekrutacyjnych pracodawców. Pomijając trudności związane z sytuacją wywołaną przez pandemię koronawirusa, znalezienie wykwalifikowanego pracownika stanowi nie lada wyzwanie nie tylko dla podlaskich przedsiębiorców. Dlatego też, przedstawiciele świata biznesu, nauki i publicznych służb zatrudnienia z województwa podlaskiego zawiązują partnerstwo regionalne na rzecz wypełnienia luki kompetencyjnej i podniesienia kwalifikacji mieszkańców Podlasia.
Od kryzysu do sukcesu – zarządzanie kwalifikacjami
Duży niedobór pracowników sprawia, że pracodawcy coraz częściej zatrudniają osoby bez kwalifikacji bądź o niskich umiejętnościach. Wiąże się to przede wszystkim ze wzrostem liczebności tej grupy pracowników – w końcu lipca br. w rejestrach urzędów pracy województwa podlaskiego 33,9% ogółu bezrobotnych stanowiły osoby bez kwalifikacji zawodowych, a 22,2 bez doświadczenia zawodowego (źr. Podlaski rynek pracy, WUP). Istotne znaczenie ma również szersze otwarcie rynku na emigrantów zarobkowych, najczęściej z Ukrainy i Białorusi. Jednakże wiąże się to niejednokrotnie z koniecznością potwierdzania kwalifikacji i uprawnień posiadanych przez cudzoziemców.
Abstrahując od trudności w pozyskiwaniu pracowników, należy jednocześnie dostrzec proces profesjonalizacji wykonywanych zamówień, zleceń, projektów. Przedsiębiorstwa realizujące zlecenia od dużych konsorcjów międzynarodowych lub krajowych są stawiane przed formalnoprawnymi wymogami, które mają doprowadzić do wysokiej jakości wykonywanych usług. To z kolei jest uzależnione od wykwalifikowanej, certyfikowanej kadry praktycznie na każdym stanowisku i każdym poziomie hierarchii w firmie, co przekłada się na gwarancję i bezpieczeństwo wykonania kontraktu w określonym czasie i za określone pieniądze.
– Tu pojawia się przestrzeń dla Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, gdyż podmioty wpisane w system, które mogą certyfikować osoby na cząstkowe kwalifikacje rynkowe, przeprowadzające walidację w zakresie ich wiedzy i kwalifikacji na określone stanowisko, dają gwarancję jakości i przestrzegania bezpieczeństwa na stanowisku pracy. Stowarzyszenie Europartner AKIE miało już zapytania o walidację od 10 osób na kwalifikacje z branży budowlanej, które opisaliśmy, aby nadać certyfikaty (po zdanym egzaminie), co z kolei miało umożliwić złożenie oferty na zamówienie i potencjalnie wygrać kontrakt. Zatem mamy już teraz, w obecnych czasach, kolejny aspekt decydujący dla firm, aby zadbać o wykwalifikowaną kadrę posiadającą certyfikaty uzyskane za pośrednictwem ZSK. Widać, że w tym kierunku postępuje strefa gospodarczo-ekonomiczna i prawno-ubezpieczeniowa, szczególnie w zakresie obszarów kontraktów budowlanych – mówi mgr/MBA Krzysztof Mnich, prezes zarządu Stowarzyszenia Europartner AKIE.
Kwalifikacje a edukacja formalna
Sektorowe podejście do kwalifikacji jest odpowiedzią na niewystarczający poziom współpracy pomiędzy edukacją a biznesem. Formalizacja i czasochłonność procedur związanych z utworzeniem nowego kierunku kształcenia dodatkowo intensyfikuje zjawisko luki kompetencyjnej, przez co pracodawcy nie mogą pozyskać pracowników o pożądanych przez nich kwalifikacjach, pracownicy zaś nie mogą sprostać oczekiwaniom rynku pracy.
Zjawisko to potęguje wspomniana ogromna dynamika rynku pracy, wymuszająca ciągły rozwój, podnoszenie kompetencji lub przekwalifikowanie się. Uczenie się przez całe życie, stały rozwój, wykorzystywanie umiejętności w pracy i w działalności pozazawodowej stanowią nieodzowny element wydajności i innowacyjności gospodarki.
Dlatego też obecnie w Polsce są tworzone Sektorowe Rady do spraw Kompetencji (SRK), których głównym zadaniem jest umożliwienie przedsiębiorcom oddziaływania na usługi edukacyjne – na to, czego i jak uczą polskie szkoły, uczelnie, instytucje szkoleniowe.
– Dzięki zaangażowaniu i staraniom członków Rady Kompetencji ds. IT, w której skład wchodzą przedstawiciele wszystkich interesariuszy sektora IT: przedsiębiorstw, organizacji pracodawców, instytucji edukacji formalnej i pozaformalnej, związków zawodowych i instytucji rynku pracy, klastrów informatycznych, a także instytucji centralnych i organów rządowych, w roku szkolnym 2018/19 Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadziło do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego zawód technika programisty jako odpowiedź na potrzeby pracodawców z całej Polski – mówi Bożena Barbara Krasnodębska, członek SRK ds. IT, dyrektor Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku.
– Mając na uwadze potrzeby rynku pracy, kształcenie zawodowe realizowane przez Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku jest oparte na współpracy z pracodawcami m.in. poprzez zatrudnianie specjalistów z branży do prowadzenia praktycznej nauki zawodu, korzystanie z pomocy ekspertów z firm do przygotowywania programów nauczania, korzystanie z bazy pracodawców oraz podejmowanie wspólnych działań na rzecz pozyskiwania wykwalifikowanej kadry pracowników. Istotnym obszarem współpracy są wspólne działania związane z wprowadzaniem na rynek nowych kwalifikacji, w tym kwalifikacji rynkowych ZSK, dających szansę ich potwierdzania zainteresowanym osobom – dodaje Bożena Barbara Krasnodębska.
Potencjał tkwi w regionach
Jednym z głównych celów Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego 2030 jest znaczący wzrost jakości kapitału ludzkiego, a tym samym podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i jakości życia w regionie. Ważnym kierunkiem działań w tym zakresie będzie wspieranie procesów dostosowania potencjału mieszkańców regionu (w tym imigrantów) do ciągłych zmian na rynku pracy i edukacji, w tym na przykład ciągłego podnoszenia kompetencji (w tym kompetencji kluczowych) czy też przekwalifikowywania się.
Oprócz jednostek edukacyjnych inicjatywy w tym obszarze podejmują również publiczne służby zatrudnienia, które zgodnie ze statutową działalnością wspierają regionalne i lokalne rynki pracy w minimalizacji bezrobocia i luki kompetencyjnej. Jednym z takich działań, realizowanych przez Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku, jest wdrażany od 2016 r. projekt „Podmiotowy System Finansowania usług rozwojowych w województwie podlaskim”. Mikro-, mali i średni przedsiębiorcy mogą uzyskać środki na dofinansowanie kształcenia swoich pracowników.
Dofinansowane mogą być usługi rozwojowe wpisane do Bazy Usług Rozwojowych. Jedną z możliwości, jaką daje to narzędzie, jest dofinansowanie do walidacji, czyli sprawdzenia, czy osoba ubiegająca się o potwierdzenie danej kwalifikacji uzyskała wszystkie efekty uczenia się (czyli wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne) wymagane do otrzymania wiarygodnego certyfikatu dla danej kwalifikacji. Przyspiesza to znacznie możliwości i sam proces przekwalifikowania się pracowników oraz wpływa na niwelowanie barier w dostępie kandydatów do ścieżki potwierdzenia efektów uczenia się.
Kolejnym instrumentem wdrażanym przez Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku i powiatowe urzędy pracy, zakładającym wsparcie pracodawców w inwestowanie w kompetencje pracowników, jest Krajowy Fundusz Szkoleniowy. Dzięki niemu pracodawca, ważny klient i partner urzędów pracy w procesie dostosowania kwalifikacji pracowników do potrzeb rynku pracy, może uzyskać dofinansowanie kształcenia ustawicznego pracowników, w tym m.in. do kursów, studiów podyplomowych, egzaminów umożliwiających uzyskanie dokumentów potwierdzających umiejętności, kwalifikacje lub uprawnienia zawodowe.
Ponadto Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku aktywnie uczestniczy w procesie walidacji kwalifikacji na etapie opiniowania zasadności włączania danej kwalifikacji rynkowej do ZSK i zgłaszania uwag merytorycznych dotyczących zakresu wymaganych kompetencji.
– Włączenie kwalifikacji do ZSK jest istotnie ze względu na to, że umożliwia precyzyjne określenie kompetencji i wymagań odnoszących się do danej kwalifikacji, a dzięki temu odpowiednie dostosowanie programów szkoleń i kursów do potrzeb pracodawców i lepsze przygotowanie osób bezrobotnych do wymagań nowoczesnej gospodarki – mówi Janina Mironowicz, Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Partnerstwo regionalne na rzecz rozwoju Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji i promocji idei uczenia się przez całe życie.
– Dlatego też zrodziła się idea współpracy pomiędzy Instytutem Badań Edukacyjnych, WUP, Centrum Kształcenia Ustawicznego i Stowarzyszeniem Europartner AKIE w ramach partnerstwa regionalnego na rzecz rozwoju ZSK i promocji idei lifelong learning. Współpraca będzie obejmowała działania związane m.in. z projektowaniem i realizacją rozwiązań na rzecz rozwijania w różnych miejscach i formach, tzn. w ramach edukacji formalnej, pozaformalnej i uczenia się nieformalnego – kompetencji kluczowych dla aktywnego uczestnictwa obywateli w życiu społecznym i gospodarczym regionu – mówi Beata Sulima, regionalny lider ds. ZSK, Instytut Badań Edukacyjnych.
Partnerstwo będzie miało charakter otwarty. Zapraszamy przedstawicieli biznesu, edukacji, jednostek samorządu terytorialnego i instytucji rynku pracy z całego województwa podlaskiego. Podmioty zainteresowane współpracą na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego w województwie podlaskim zachęcamy do kontaktu z regionalnymi doradcami w zakresie wdrażania ZSK: Beatą Sulimą, nr tel. 573 444 569, e-mail: b.sulima@ibe.edu.pl, Anną Rosińską, nr tel. 573 444 568, e-mail: a.rosinska@ibe.edu.pl, lub też do kontaktu w siedzibie Regionalnego Centrum Rozwoju ZSK i LLL przy ul. Złotej 4 lok. 12 (budynek CEN) w Białymstoku, po uprzednim umówieniu spotkania telefonicznie lub mailowo.
Beata Sulima, Regionalny Lider ds. ZSK
